
حبیبالله حبیب در حال مرمت یکی از فیلمها در محل کار خود: کارکنان این آرشیو، بازیابی و مرمت این آثار را وظیفه خطیری بر دوش خود و برای تاریخ کشورشان میپندارند. منبع: Washington Post، عکس: کیانا حائری / FTWP
بزرگداشت صدمین سال استقلال افغانستان از نگاه فیلم
در تاریخ نوزدهم آگوست ۲۰۱۹، افغانستان صدمین سال استقلال و خروج این کشور از سلطه انگلستان را جشن گرفت. در حالی که برخی برای جشن و پایکوبی در خیابانها گردهم آمده بودند، برخی دیگر در سالنهای تاریک نمایش در سینماهای کابل به تماشای فیلمهای جشنواره فیلم افغانستان نشسته بودند. صحرا کریمی، رئیس افغان فیلم، با آرزوی موفقیت برای آینده جشنواره فیلم افغانستان، از آغاز فعالیت سینماهای این کشور حمایت کرد و خرسندی خود را از این شرایط تازه ابراز نمود.
سینمای افغانستان که همیشه با سیاستهای روز و حاکمیت دولت آن در هم تنیده بوده است، گذشته ای پر فراز و نشیب و در عین حال پربار را از سر گذرانده است. در زمان حکومت طالبان در بین سالهای ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱، هرگونه فعالیتی که به تولیدات سینمایی و موسیقی منجر میشد، ممنوع اعلام شد. مرکز سینمایی افغان فیلم نیز که برای نظارت بر تولیدات فیلم در کشور راهاندازی شده بود، از پیامدهای این قوانین در امان نماند و در تلاش برای حفاظت از آرشیو ملی این سازمان برخی از کارکنان این مجموعه جان خود را به خطر انداختند. اما متاسفانه، زمانی که آنها به مقر نگهداری این آثار رسیدند بخش عظیمی از آن به آتش کشیده شده و برای همیشه از میان رفته بود. فیلمهایی که به شکل معجزهآسایی از این مهلکه جان به در برده بودند نیز با آغاز دوران احیای افغانستان مورد غفلت قرار گرفته و خسارات زیادی را به خود دیدند.

حبیبالله حبیب درحال بازیابی، دیجیتالی کردن و بایگانی حلقههای فیل:. وی در سال ۱۹۹۶ زمانی که طالبان کنترل دولت را در کابل بدست گرفتند، در مخفی کردن حلقههای فیلم نقش بسزایی داشته است. منبع: The Washington Post، عکس: کیانا حائری/FTWP
از آن زمان تا به اکنون، افغان فیلم برای حفظ و دیجیتالی کردن فیلمهایی که گم شده بودند سرمایهگذاری مالی و زمانی بسیاری کرده است و از منابع بسیاری برای بازسازی فرهنگ از دست رفته این کشور کمک گرفته است. برای بسیاری از کارکنان پیشین افغان فیلم، همچون سلطان محمد ایسطلیفی، آرشیو فیلم یک کشور، هویت آن را شکل داده و معرفی میکند و میبایست از آن پاسداری کرد. او معتقد است با از میان رفتن این آرشیو هویت یک ملت نیز از دست میرود. چهره های معتبر فرهنگی این کشور همچنان به گردآوری و دیجیتالی کردن فیلمهای ارزشمند یک قرن از تاریخ سینمای افغانستان در دوره پیش از حکومت طالبان مشغول هستند و فیلمسازان سرشناسی همچون شهربانو سادات به عنوان چهرههای تازه نفس سینمای افغانستان به علاقمندان فیلم در سراسر دنیا معرفی میشوند.
برخلاف سالنهای سینمایی که پس از سقوط طالبان شکل گرفتند و به شکلی انحصاری تنها میزبان مخاطبان مرد بودند،، ظهور سینماهایی برای اکران فیلمهای مستقل، مانند سینمای آی خانوم، و همینطور اختصاص دادن ساعتهای ویژه برای زنان و کودکان، فرهنگ سینما رفتن را به امری محبوب و خانوادگی در بین ساکنین شهر کابل تبدیل کرده است. با وجود اینکه مرکز سینمایی افغان فیلم نسبت به سایر نقاط جهان از توجه کمتری برخوردار است، جایگاه یک بنیاد پیشرو را در تاریخ افغانستان از آن خود کرده و به آهستگی و پیوستگی و برای تحقق اهداف خود به پیش میرود.
برای آن دسته از کسانی که مانند ما تحولات افغان فیلم را زیر نظر دارند، جای تعجب نیست که شاهد پایکوبی کشوری برای رسیدن به این نقطه از تاریخ خود باشند و نظارهگر جشن و پایکوبی مردم برای فیلم باشند. این جشنواره در بزرگداشت صدمین سال استقلال افغانستان در طی هشت روز ۱۰۰ اثر سینمایی را به نمایش گذاشت. بخش اعظم فیلمهای منتخب این فستیوال از میان آثار بایگانی شده بیرون کشیده شده بودند و برای مخاطبان خود این فرصت را ایجاد کردند تا با هویت ملی خود پیوندی دوباره برقرار کنند. آثار برجسته کلاسیکی همچون کوچههای سرگردان و حماسه عشق در کنار فیلمهای معاصر همچون چند متر مکعب عشق (جمشید محمودی، ۲۰۱۴) و رفتن (نوید محمودی،۲۰۱۶) به نمایش در آمدند و همه این آثار تحسین منتقدان حاضر در این جشنواره را برانگیختند.
از آنجایی که فرهنگ تماشای فیلم و برخی دیگر از رویدادهای فرهنگی مانند جشنواره فیلم افغانستان رو به رشد است، ما شاهد افزایش شمار فیلمسازانی مستعد از افغانستان خواهیم بود که در عرصه بین الملل خواهند درخشید. موفقیت این جشنواره به گفته صحرا کریمی “اولین رویای واقعیت یافته” وی بوده و قطعهای از مسیر “مبارزاتی است که افغانستان میبایست برای ایجاد یک چشم انداز جدید از سینما” تحمل کند.
اف سی سی موفقیت چشمگیر افغان فیلم را تبریک میگوید و بیصبرانه منتظر دوره دوم این جشنواره در آینده نزدیک میباشد. امیدوار هستیم شاهد نمایش فیلمهای بیشتری از سینمای افغانستان در حوزه بینالملل باشیم.