این فیلمسازان نه تنها بر فضای حاکم بر سینمای ایران تاثیر گذاشتند، بلکه از جمله نخستین کارگردانانی بودند که آثار خود را در جشنواره‌های معتبر بین‌المللی به نمایش درآوردند. پس از موفقیت چشمگیر دونده در جشنواره‌های بین‌المللی، عباس کیارستمی موج سینمایی جدیدی را در صنعت فیلمسازی جهان شروع کرد که با نخستین نمایش فیلم خانه دوست کجاست؟ در جشنواره فیلم لوکارنو آغاز شد. بدین صورت، مخاطبان و علاقمندان خارجی برای اولین بار به واسطه فیلم‌های کیارستمی، نادری و کمی بعدتر، محسن مخملباف و مجید مجیدی با سینمای ایران آشنا شدند.

سینمای این دوره هم به صورت ضمنی و هم به صورت تلویحی به مضامین سیاسی اشاره می‌کنند. به عنوان نمونه، سینمای مخملباف به عنوان صدای اعتراض جامعه مدرن ایران در داخل و خارج از مرزهای ایران شناخته می‌شود و فیلمنامه‌های آثار او را به صورت مشخص می‌توان متاثر از تحولات و باورهای سیاسی وی دانست. به همین ترتیب بود که سایر فیلمسازان برجسته و نوظهور این نسل به مدد آن بر آمدند تا جهان بینی خود را با جامعه‌ایی که فیلم‌های خود را در آن تولید می‌کردند، به اشتراک بگذارند. همه این تحولات در دورانی از تاریخ ایران به وقوع پیوست که جهان تغییرات سینمای این کشور را با دقت بررسی و دنبال می‌کرد. درست در همین زمان بود که تعامل سینما و سیاست تبدیل به امضای منحصر بفرد و بخش جدای‌ناپذیر سینمای مستقل ایران شد.

فیلمسازان پیش از انقلاب و همینطور نسل های پس از انقلاب بنیانگذار سبک جدیدی بودند که در برابر سیاست قد علم می‌کرد و این سبک و سیاق فیلمسازی تا امروز همچنان مخاطب غربی را بر آن می‌دارد تا در فیلم‌های ایرانی به دنبال مفاهیم سیاسی و نگاهی انتقادی به رژیم حاکم بگردد. این شیوه فیلمسازی ارتباط معنایی میان هنر و سیاست را در ناخودآگاه تماشاچیان مدرن سینما جا انداخته است.

متاسفانه این نگرش باعث شده است تا سیاست بخش مهم و جدایی ناپذیر از آثار سینماگران ایرانی شده و فیلمسازان نوظهور به دلیل تقاضای موجود از سوی مخاطبین غربی، فیلم های خود را با پیام‌های سیاسی درآمیزند. هنرمندان جوان ایرانی خود را به ناچار در شرایطی می‌بینند که می‌بایست کشور خود را به مخاطبانی عرضه کنند که مادام در پی یافتن لایه‌های سیاسی و انتقادی در آثار فیلمسازان ایرانی می‌باشند. حتی فیلمسازانی همچون اصغر فرهادی نیز که با آثاری با مضامین کمتر سیاسی شناخته می‌شوند، نمی‌توانند از تیررس تحلیل‌های سیاسی فیلم‌های خود در امان بمانند.

اف سی سی به عنوان مرکزی که حمایت و معرفی آثار سینمای فارسی‌زبان در جشنواره‌های فیلم بین‌المللی را در راس کار خود قرار داده است، می‌کوشد تا سبک و محتوای فیلم‌های هنری ایران را که مخاطبان بین‌المللی بیشماری دارند، تنوع ببخشد. با شناخت اهمیت روایت‌گری در صنعت فیلمسازی، ما در پی این هستیم که از مفاهیم سیاسی کاسته و در محتوای واقعی آثار دقیق شویم و نگاه‌های منحصر به فرد هنری را که در فیلم های فارسی‌زبان وجود دارند، به جهانیان معرفی کنیم.

منابع:

A Bed and Several Dreams: A Short History of Iranian Cinema. Massoud Mehrabi. Cinéaste, Vol. 31, No. 3 (SUMMER 2006), pp. 38-39, 47

The Films of Makhmalbaf: Cinema, Politics and Culture in Iran by Eric Egan. Kouross Esmaeli. Iranian Studies, Vol. 43, No. 2 (APRIL 2010), pp. 295-297

Limitless Humanity: Dariush Mehrju’s “The Cow”. Nafis Shafizadeh. Cinéaste, Vol. 41, No. 4 (Fall 2016), pp. 11-13.

Iranian War Cinema: Between Reality and Fiction. Michaël Abecassis. Iranian Studies, Vol. 44, No. 3, Beyond the Iranian Frame: From Visual Representation to Socio-Political Drama (MAY 2011), pp. 387-394.

Iran’s Cinematic Revolution

The curious paradox of Iranian cinema

Recent Iranian Films Challenge the Stereotype of Movie-Making in a Repressive Country

Iranian films go audience-friendly, are explicitly political