صحنه‌ای از فیلم پسر- مادر ساخته مهناز محمدی، ۲۰۱۹ که برای نخستین بار در جشنواره فیلم تورنتو به نمایش در خواهد آمد. منبع: TIFF
دورخیز فیلم‌های فارسی‌زبان در جشنواره فیلم تورنتو
جشنواره بین‌المللی فیلم تورنتو از هیچگونه تقدیر و تحسینی در قبال آثار سینمایی ایران فروگذاری نکرده است. همانطور که پیش از این ذکر شد، با ادای احترام این جشنواره به سینمای فارسی‌زبان در سال ۱۹۹۲، هنگامی که ویژه برنامه‌ای متشکل از ۱۸ فیلم بلند ایرانی در این جشنواره ترتیب داده شد، صنعت فیلم‌سازی ایران مسیری رو به رشد را در پیش گرفت. این نخستین باری بود که در طول تاریخ سینما و در چنین ابعادی به سینمای فارسی‌زبان در خارج از مرزهای جغرافیایی توجه می‌شد و نظر بسیاری از شیفتگان و علاقمندان به سینما را در کشور کانادا به شیوه روایتگری و داستان‌سرایی منحصر به فرد فیلمسازان ایرانی جلب کرد.
پس از آن، در بهار سال ۲۰۱۵، جشنواره تورنتو با برگزاری یک دوره یکماهه با مرور آثار ساخته شده در دهه ۳۰ ایران با عنوان “الف مثل ایران”، علاقه و عرق خود به سینمای این کشور را بر همگان اعلام کرد. این برنامه که شامل ۱۵ اثر داستانی بلند و دو فیلم کوتاه بود، گزیده‌ای از تاثیرگذارترین فیلم‌های ساخته شده توسط فیلمسازان ایرانی را در بر می‌گرفت. پاییز همان سال، پییر هندلینگ مدیر و برنامه‌ریز جشنواره تورنتو در طی برگزاری رویدادی با عنوان “در گفتگو با”، آثار عباس کیارستمی، یکی از شناخته شده‌ترین فیلمسازان تاریخ سینما را بر پرده سینما نمایش داد.
پس از درگذشت عباس کیارستمی در تابستان سال ۲۰۱۶، جشنواره تورنتو در طی یک سخنرانی دو ساعته که به صورت آنلاین در دسترس عموم قرار داشت تاثر عمیق و تسلیت خود را برای از دست دادن این شخصیت تاثیرگذار اعلام کرد.
صحنه‌ای از فیلم ناپدید شدن ساخته علی اصغری ۲۰۱۷، منبع: Variety
در سال ۲۰۱۷، تيف مقاله‌ای در باب چشم‌انداز سینمای ایران منتشر کرد که در آن شاندلر لواک و آندری تاناسسکو صنعت سینمای ایران را به عنوان یکی از برجسته‌ترین‌‌ها در دنیای فیلم‌سازی معرفی کردند. با باز کردن باب صحبت در مورد نگاه منحصر به فرد این سینما، که فیلمسازان بنامی همچون محسن مخملباف، عباس کیارستمی و جعفر پناهی بنیان‌گذار آن بودند، آندری تاناسسکو و شاندلر لواک توجه بسیاری را به سوی نسل نوی فیلمسازان فارسی‌زبانی جلب کردند که آثار آنها در فهرست فیلم‌های پربیننده جشنواره آن سال قرار داشتند. طی مصاحبه‌هایی که تاناسسکو با صدف فروغی، علی عسگری و عبد آبست انجام داد، وی توانست احساسات و توجه استعدادهای جوان فعال در این حوزه را نسبت به موضوعات روز، تاثیرات فضای سیاسی حاکم در منطقه بر آثار تولید شده و همینطور نسبت به آینده سینمای ایران برانگیزاند.
این جشنواره علاوه بر تمجید از میراث سینمای ایران در سالهای گذشته، همواره برای ایجاد جایگاهی در خور برای نمایش آثار فارسی‌زبانان همت ورزیده است. در طی پنج دوره گذشته این جشنواره ما شاهد حضور ساليانه حداقل سه اثر از فیلمسازان با پیشینه زبان فارسی بوده‌ایم.
در مقایسه با ۲۰۰ اثری که هرساله به این جشنواره راه می‌یابند، فیلم‌های فارسی رقمی کمتر از دو درصد این فهرست را تشکیل می‌دهند.
صحنه‌ای از فیلم قصه‌ها ساخته رخشان بنی‌اعتماد ۲۰۱۴، منبع: Asia Pacific Screen Awards
در این دوره از جشنواره، آثار فارسی زبان در سه گروه زیر دسته‌بندی شده‌اند:
– آثار فیلمسازان فارسی‌زبان مقیم
– تولیدات مشترک با فیلمسازان فارسی‌زبان در خارج از كشور
– و فیلمسازان نسل دوم و سوم با پیشینه زبان فارسی
لازم به ذکر است که آخرین اثر راه یافته به بخش اصلي این جشنواره که همه مراحل ساخت آن در ایران انجام شده بود، فيلم قصه‌ها
(۲۰۱۴) ساخته رخشان بنی‌اعتماد، می‌باشد. از آن زمان تمام آثار راه یافته به این جشنواره همچون آوا (صدف فروغی، ۲۰۱۷)، مرز (علیرضا خاتمی، ۲۰۱۸) و بابا جون (یووال دلشاد، ۲۰۱۵)، در زمره تولیدات مشترک میان کشورهای مختلف محسوب می‌شوند.
فیلم‌هایی که از شانس راه‌یابی به بخش رقابتی جشنواره فیلم تورنتو برخوردار می‌شوند، موفقیت‌های بسیاری را از آن خود کرده و جوایز بیشماری را بدست می‌آورند و همچنین ارتباطاتی را برای پروژه‌های آتی شکل می‌دهند. به عنوان مثال فیلم آوا (۲۰۱۷) ساخته صدف فروغی، جایزه FIPRESCI Discovery Prize و عنوان بهترین ساخته اول کارگردان کانادایی را در جشنواره بین‌المللی فیلم تورنتو از آن خود کرد.
در ادامه این موفقیت‌ها، فیلم نامزدی جوایز بیشماری از جمله Asia Pacific Screen Awards را دریافت کرد و همینطور در Canadian Screen Awards جایزه بهترین بازیگر مکمل به بهار نوشیان، بازيگر فيلم آوا تعلق گرفت. پس از آن، آخرین پروژه در حال تولید فروغی با عنوان تابستان امید از حمایت Canadian Film Center و Women in View برخوردار شد.
اگرچه تاثیر جشنواره تيف بر صنعت سینمای ایران قابل انکار نیست، لیست ارائه شده امسال در جشنواره ۲۰۱۹ نشان از مشارکت حداقلی برای سینماگران فارسی‌زبان دارد؛ فیلم پسر- مادر ساخته مهناز، تولید مشترک جمهوری چک و ایران، و همینطور فیلم کوتاه امتحان اثر سونیا حداد، تنها آثار راه‌یافته از جغرافیای فارسی‌زبان به این فستیوال هستند. بانوی نیل اثر عتیق رحیمی و تولید مشترک فرانسه، بلژیک و رواندا، با محوریت زندگی گروهی از دختران یک مدرسه کاتولیک، تنها فیلم افغان در این جشنواره می‌باشد. نام دو فیلم دیگر از کارگردانان غربی ایرانی‌تبار نیز در این لیست به چشم می‌خورد: رادیواکتیو ساخته مرجانه ساتراپی و Briarpatch ساخته آنا لیلی امیرپور و استیون پیت.
صحنه‌ای از فیلم بانوی نیل ساخته عتیق رحیمی ۲۰۱۹، منبع: Variety
اين دوره از جشنواره تورنتو با شمار پاييني از فیلم‌هایی که توسط فیلمسازان فارسي زبان تولید می‌شوند، برگزار شد. چگونه عدم حضور یکی از برجسته‌ترین سینماهای جهان در جشنواره‌های فیلم دنیا را می‌توان توجیه کرد؟
فارسی سینما سنتر به عنوان سکوی پیشرفت فیلمسازان با پیشینه زبان فارسی در تلاش است تا با حمایت سازمان‌های معتبری همچون تیف، فرصتی دوباره برای تحول و پیشبرد فعالیت‌های آتی در صنعت فیلم فارسی‌زبان فراهم آورد. با سابقه بیش از هشت سال فعالیت تخصصی در صنعت سینمای فارسي زبان، اف سی سی می‌تواند به عنوان بازوی اجرایی و تیم مشاور از پیشرفت، ارتقا و نمایش فیلم‌های مستقل حمایت کند. رویای ما این است که هر سال پاییز در کشوری متشکل از ۴۰۰ هزار فارسی‌زبان، فیلم‌های سرزمین‌هایمان را بر پرده‌های نقره‌ای تماشا کنیم.
منابع
Iran Daily: “Iran cinema in focus at TIFF,” 2015
The Globe and Mail: “Iranian Cinema Comes Into Focus at TIFF Cinematheque” by Kate Taylor, 2016
TIFF: “Remembering Abbas Kiarostami,” by Staff, 2016
TIFF: “The Future of Iranian Cinema,” by Chandler Levack and Andrei Tanasescu, 2017
Toronto-Franco: “TIFF Cinematheque Presents – I for Iran,” by Gilbert Seah, 2015
به اشتراک بگذارید