
صحنهای از فیلم رتوش ساخته کاوه مظاهری، ۲۰۱۷، منبع: Short of the Week
دنیای فیلم کوتاه و استعدادهای درخشان و ناشناخته آن
زمانی که سینما پا به عرصه حضور گذاشت فیلمها به صورت کوتاه ساخته و به نمایش در میآمدند. در سال ۱۹۸۴، نخستین فیلمها در حالی به عموم مردم معرفی شدند که تنها از یک پلان تشکیل شده بودند و عموما تصاویری کوتاه از زندگی افراد مشهور یا وقایع عادی روزمره را نشان میدادند. در اواخر قرن نوزدهم، فنآوری ضبط و تدوین پیشرفت چشمگیری داشت و این امر امکان ساخت فیلمهای طولانیتر با پلانهای بیشتر را فراهم کرد. فیلمهای بلند داستانی توانستند با به تصویر کشیدن روایتهای پیچیدهتر از محبوبیت بیشتری برخوردار شده و فرهنگ سینما رفتن و تماشای فیلم را در میان طبقه متوسط و مرفه جامعه افزایش دهند.
در حالی که سرنوشت فیلمهای کوتاه در مقایسه با سینمای تجاری رو به فروپاشی بود، گسترش و پیشرفت تجهیزات فیلمبرداری ارزانقیمت و همچنین به روی کار آمدن تولیدات دیجیتالی، انقلابی را تحت عنوان سینمای مستقل در سراسر دنیا به وجود آورد. ظهور اینترنت نیز به طور اخص در کنار تولیدات مقرون به صرفهی دیجیتالی، جریان عظیمی را در تسهیل ساخت فیلمهای کوتاه در دهه های اخیر رقم زده است.
در حال حاضر، فیلمهای کوتاه کانالهای آنلاینی همچون یوتیوب و ویمیو را به عنوان پایگاه خود یافته و به دلیل محبوبیت و دسترسی آسان هر هفته میلیونها بیننده را به سوی خود جلب میکنند. در این میان، جشنوارههای فیلم که فعالیتشان همچنان متاثر از معرفی و نمایش فیلمهای بلند میباشد میانجی اصلی برای اکران فیلمهای کوتاه برشمرده میشوند. به دلیل وجود فضای رقابتی در جشنوارههای معتبر دنیا، فیلمسازان نسل جدید قادر هستند تا به مدد شیوههای تازه روایتگری در فیلم های خود و به واسطه ساخت فیلمهای کوتاه موفق، موقعیت خود را در فضای رقابتی این صنعت بزرگ تثبیت کنند.
تاریخچه تولید فیلم کوتاه در کشورهای فارسیزبان در مقایسه با کشورهای دیگر مسیر مشابهی را پیموده است. فیلمسازان سرشناس این منطقه همچون عباس کیارستمی نیز پیش از ساخت فیلمهای داستانی بلند، حرفهی خود را با تولید فیلمهای کوتاه آغاز نمودهاند. فیلمهایی چون خانه سیاه است (فروغ فرخزاد، ۱۹۶۲)، نان و کوچه (عباس کیارستمی، ۱۹۷۰)، عمو سیبیلو (بهرام بیضایی، ۱۹۷۰) و هفتتیرهای چوبی (شاپور قریب، ۱۹۷۶) را میتوان در لیست فیلمهای کوتاه و تاثیرگذار سینمای پیش از انقلاب جای داد. هر دو فیلم نامبرده شده از عباس کیارستمی و بهرام بیضایی نخستین تجربیات این فیلمسازان بوده و جزو آثاری محسوب میشوند که کارنامه درخشان این دو کارگردان ایرانی را پایهگذاری کردند.
کشورهای فارسیزبان همچنان به تولید آثار کوتاه و اعتبار بخشیدن به مسیر فیلمسازی کوتاه ادامه میدهند؛ به عنوان مثال، ایران در زمره کشورهایی محسوب میشود که سالانه صدها فیلم کوتاه به سینمای جهان عرضه میکند. فیلم دایره ساخته محمد شیروانی (۱۹۹۹) که روایت زندگی مردی است که برای تحقق دوباره آرزوهای کودکیاش تلاش میکند، پس از نمایش اولیه خود در جشنواره کن در سال ۱۹۹۹، توانست استانداردهای جدیدی را برای آن دسته از فیلمسازان پس از انقلاب که به ساخت فیلم کوتاه مشغول بودند پایهگذاری کند. شیروانی پس از ساخت دایره، فیلمهای کوتاه و داستانی بلندی را کارگردانی کرده و جوایز بسیاری را در جشنوارههای بینالمللی از آن خود کرده است. در سال ۲۰۱۳، آناهیتا قزوینیزاده توانست تحسین و تشویق بینظیری را از سوی مخاطبین جشنواره فیلم کن بدست آورد. این کارگردان ایرانی تبار به عنوان اولین کارگردان در تاریخ سینمای ایران شناخته میشود که موفق به دریافت جایزه اصلی بخش Cinefondation برای فیلم کوتاه سوزن شده است. پس از این فیلم که محصول امریکا و دومین ساخته قزوینیزاده میباشد، وی کارگردانی دو فیلم بلند را در سابقه کاری خود دارد. دومین فیلم بلند وی در حال حاضر در مراحل پس از تولید به سر میبرد.
اثر برجسته دیگر از ایران را میتوان فیلم رتوش ساخته کاوه مظاهری (۲۰۱۷) دانست. این فیلم که جایزه بهترین فیلم کوتاه جشنواره فیلم فجر را در سال ۲۰۱۷ از آن خود کرد داستان زندگی زنی را بازگو میکند که شاهد مرگ شوهر خود میباشد. به موازات دریافت جوایز داخلی، این فیلم موفق به دریافت سه جایزه مورد تایید اسکار از جشنوارههای تریبکا، پالم اسپرینگز و کراکوف شد. فیلم اخیر مظفری با عنوان شهربازی (۲۰۱۹) نیز پاییز امسال برای نخستین بار در جشنواره فیلم BFI London بر روی پرده رفت و در ادامه شانس خود را در جشنوارههای معتبر دیگری درآلبانی، ایرلند و تالین امتحان میکند. هر سه این فستیوالها از سوی جشنواره فیلم اسکار قابل تایید میباشند.
در حالی که فیلمهای معرفی شده بخش مهمی از تاریخ فیلم کوتاه سینمای منطقه فارسیزبان را معرفی میکنند، با این حال تعداد فیلمهایی که هر ساله مورد غفلت ناظرین و هیئت داوران رویدادهای سینمایی قرار میگیرند بیشمار است. فارسی سینما سنتر امیدوار است تا بتواند فیلمسازان را حمایت و پشتیبانی کرده و به فیلمسازان مستعدی که در مسیر تولید فیلمهای کوتاه حرکت میکنند توجهی ویژه کند. تیم اف سی سی همچنین تمام جشنوارههایی را که بر روی نمایش فیلمهای کوتاه تمرکز دارند حمایت میکند. برای دریافت اطلاعات بیشتر از فیلمهای کوتاه راه یافته به جشنواره فیلم ÍRÁN:CI 2020 با ما همراه باشید!