در حالی که بسیاری از هنرمندان و فیلمسازان ایرانی عقاید خود را در چهارچوب قوانین کشور بیان می‌کنند، تعداد افرادی که نمی‌توانند در برابر سیاست‌های دست و پاگیر حاکمیت سکوت اختیار کنند نیز قابل توجه است. یکی از اولین فیلمسازانی که با آثار ساختارشکن خود به مخالفت با نظام فکری حکومت برخاست جعفر پناهی است که اکنون از او به عنوان یک چهره مطرح در سینمای جهان یاد می‌شود. آثار وی برای او بازداشت، حصر خانگی، تعلیق گذرنامه و همچنین ۲۰ سال ممنوعیت نویسندگی و فیلمسازی را در پی داشته است. پناهی در اعتراض به حصر خانگی خود مستند این یک فیلم نیست (۲۰۱۱) را ساخت که به صورت مخفیانه یک روز از زندگی کارگردان را به تصویر می‌کشد و گفته می‌شود با جاسازی درون یک کیک تولد توانست به جشنواره کن آن سال راه یابد. از آن زمان تاکنون، وی همچنان با وجود ممنوعیت‌ها به فعالیت خود با ساخت فیلم پرده (۲۰۱۳)، تاکسی (۲۰۱۵) و سه رخ (۲۰۱۸) که هر سه تحسین منتقدان و مخاطبان جشنواره‌های معتبر دنیا را در پی داشته‌اند، ادامه داده است.

همچنانکه پناهی به عنوان نماد مقاومت در برابر فشار سانسور ایستادگی می‌کند، فیلمسازان دیگر نیز با استفاده از زبان‌های دیگر و به گونه‌ای غیر مستقیم با این کارزار دسته و پنجه نرم می‌کنند؛ در همین راستا و در هفته گذشته، محمد رسول‌اف با دریافت جایزه خرس طلایی بهترین فیلم در برلیناله امسال برای فیلم شیطان وجود ندارد (۲۰۲۰) تاریخ‌ساز شد. این فیلم روایتِ چهار مرد است که در مواجهه با حکمِ اعدام در جامعه‌ای استبدادی به آزادی‌های فردی و قوایِ اخلاقی‌شان شک می‌کنند. در آستانه این رویداد و درخشش نام رسول‌اف در لیست نام‌های مطرح این جشنواره، ممنوعیت وی برای خروج از کشور و حضور در جشنواره بیش از پیش مطرح شد. علیرغم توجهات اخیر بین‌المللی پیرامون محدودیت‌های اعمال شده از سوی دولت برای وی، درگیری‌های فیلمساز با رژیم به بیرون از کشور نیز سرایت کرده است.